Geçmişi Erken Tunç Çağına (M.Ö 3000 yılı) kadar dayanan Synnada (Şuhut) tarihine yönelik ilk çalışmalar 19. Yüzyılın ilk yarısından itibaren başlar. F. V Arundell, Weber, Hamilton, C.Texier, Waddington, Kipert , M.Choisy, W. Ramsay, F. Sarre, S. Lloyd, J. Mellaart, D. French, Thomas Drew-Bear, W. Calder, M. Buckler gibi bir çok yabancı seyyah ve bilim adamının yanısıra Süleyman Gönçer, Hasan Tahsin Uçankuş, Ahmet Topbaş, Musa Seyirci, Ahmet İlaslı, Prof. Dr. Taciser Tüfekçi Sivas, Prof. Dr. Özdemir Koçak,Mevlüt Üyümez gibi yerli araştırmacıların mercek altına aldığı Synnada (Şuhut) antik kenti üzerindeki sis perdesi kalkıyor.
Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın 14. 01. 2020 tarih ve E. 39797 sayılı onayı ile yürürlüğe giren “Kültür ve Tabiat Varlıklarıyla İlgili Yapılacak Yüzey Araştırması, Sondaj ve Kazı Çalışmalarının Yürütülmesi Hakkında Yönerge” kapsamında, Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Dicle Üniversitesi işbirliğinde Afyonkarahisar İlinde “Synnada ve Çevresi Yüzey Araştırması” adlı çalışmanın 2022-2025 yılları arasında dört sezon yürütülmesi uygun görüldü.
Dicle Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Eskiçağ Tarihi Anabilim Dalından Dr. Öğr. Üyesi İsmail Baytak tarafından 2022 yılında başlatılan yüzey çalışmalarının bu yılki etabı tamamlandı. Baytak’a göre bu yıl gerçekleştirilen çalışmalarda Şuhut ilçe merkezi, Mahmut , Efe ve Yarışlı Köylerindeki kültür izleri ve arkeolojik bulgular kayıt altına alındı. Proje sahibi Dr. Öğr. Üyesi İsmail Baytak Synnada Yüzey Araştırmalarına 2022 yılında başladı. Baytak; Synnada kentinin siyasal ve kültürel uzantılarını belirleyebilmek, teritoryum sınırlarını görebilmek adına Şuhut’un güneyinde çanak görünümlü bir alanda yer alan Akyuva, Ortapınar, Senir , Aydın, Mahmut Köylerinde incelemelerde bulundu. Şuhut’un yüzölçümünün dörtte birini oluşturan bu sahada 10 yerleşim alanı ve nekropol (mezar) yerinden kültür izlerini veren çanak çömlek parçaları toplandı ve mimari yapı izleri belgelendi.
Dr. Öğr. Üyesi İsmail Baytak 2023 yılında Şuhut İlçesi’nin doğusunda incelemelerde bulundu. Baytak 2023 yılına dair şunları paylaştı:
” Synnada Yüzey Araştırmamızın ikinci döneminde (2023) , hem Şuhut çalışmalarımızın güney kısmında beklediğimizden daha yoğun ve malzeme yönünden verimli geçmesi, güney uzantılarındaki yerleşimleri , ilçenin doğusu ile daha önce bu dönem için planladığımız Isparta sınırlarına yakın kale ve yerleşim uzantılarında yaptığımız çalışmalar sonucu 21 ayrı merkezden seramikler toplanarak çizimleri yapılmıştır.”
Dr. Öğr. Üyesi İsmail Baytak’ın “Synnada ve Çevresi Yüzey Araştırmasının ” (Proje No; YAO10303-2024) bu yılki çalışmaları 9 Eylül -22 Eylül 2024 tarihleri arasında 14 gün sürdü. Dicle Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Öğretim Üyesi İsmail Baytak başkanlığında yürütülen çalışmalara Kültür ve Turizm Bakanlığı temsilcisi olarak Afyon Arkeoloji Müzesi’nden Fatih İşleyen katıldı.Dr. Öğr. Üyesi İsmail Baytak 2024 yılı yüzey araştırması çalışmalarını şöyle değerlendirdi;
“2024 yılında daha önce hedeflediğimiz ilçe merkezinin kuzey ve kuzeydoğu kesimleri kırsal ve dağlık alanlara kadar olan uzantılarına ulaşabilmek adına yoğun bir şekilde çalışılmıştır. İlçe merkezi, Mahmut , Efe ve Yarışlı Köylerinin merkez ve kırsallarında çalışmalar yürütülmüş, bu sahadaki 11 adet yerleşim üzerinde incelemeler yapılmıştır. Alanda stratigrafi ve kültür izlerini belirleyebilmek için , özellikle KORUMA AMAÇLI ve BÖLGE TURİZMİNE KATKI SAĞLAMASI adına çalışmalar yürütülmüştür. Sistematik olarak çalışmalar devam edecektir. Bizim çalışmamız sonucu ortaya konacak veriler ve kazı faaliyetleri oldukça önem arz edecektir. Helenistik dönem ve Roma dönemi kültür izlerini antik kaynaklar ışığında ve eldeki yüzey verilerine dayanarak ortaya koyabileceğimiz Synnada antik kenti ile ilgili çalışmalarımız oldukça etkili sonuçlara neden olacaktır.
“Synnada antik kenti nerede ?” sorusuna gelecek olursak , Synnada antik kentinin lokalizasyonu (yeri) ; Şuhut ovası seviyesinden 25 metre kadar daha yüksek olduğunu gözlemlediğimiz ŞUHUT YERLEŞİM MERKEZİNİN TAM ALTINDADIR. Afyonkarahisar Müzesi uzmanlarının Şuhut merkezde yaptığı kurtarma kazısında bu alanda mozaikler çıkması ve yol taşlarına ulaşılması çok önemlidir
Dr. Öğr. Üyesi İsmail Baytak 2025 yılında Şuhut’ta “Synnada Yüzey Araştırması” çalışmalarının tamamlanacağını söyledi. Dört yıllık incelemeler sonucu ortaya çıkan bilgi, belge ve bilimsel değerlendirme raporlarının Kültür ve Turizm Bakanlığı’na sunulmasından sonra Synnada antik kentinde kazı çalışmalarına başlanmasını beklediklerini ifade etti.
İsmail Baytak, bu yıl üçüncüsünü gerçekleştirdikleri “Synnada Yüzey Araştırması” sırasında gösterdiği yakın ilgi, araç ve şoför temini, mihmandarlık, konaklama hizmetlerinden dolayı Şuhut Belediye Başkanı Muhittin Özaşkın’a teşekkür etti.>>Sümeyra Doğar