Yöremize adını veren haşhaş (afyon) bitkisi, asırlar boyunca Şuhut halkının en önemli geçim ve besin kaynağı olmuştur. Haşhaş, dönem dönem kısıtlamalara ve yasaklara maruz bırakılsa da evlerimizin ve ülke ekonomisinin baş tacıdır. Öyle ki, kabuğundan tohumuna ve sapına kadar herşeyi çok değerlidir.
Şuhut ve köylerinde haşhaş hasadı başladı. Kontrollü olarak elimine izin verilen haşhaşın kapsulü ilaç sanayisi için hayati önem taşır. İçindeki haşhaş tahumu ise sıvı yağa dönüştürülür ya da ekmeğe, katmere bükmeye katılarak tadına lezzet katar.
Şuhutlu haşhaş üreticileri çizilmemiş ve olgunlaşmış haşhaş kapsüllerini Toprak Mahsulleri Ofisine (TMO) satarak aile ekonomisine katkı sağlamaya çalışıyorlar.
Tarihçi Süleyman Gönçer’e göre, Anadolu topraklarında haşhaş çekiminin ilk yapıldığı yer ŞUHUT. Bilindiği gibi haşhaş (afyon) bitkisinin anavatanı Hindistan’dır ve Anadoluya ilk defa Milattan önce 301 yılında gelmiştir. Bitkinin Şuhut’a geliş hikayesi bir hayli ilginçtir. SELEFKOS’un ordusu beraberindeki 480 fil ile birlikte Anadoluya giriş yapmış ve bugünkü Çay İlçesinin (o zamanki adı İPSOS) olduğu yerde büyük bir savaş olmuştur. Ordu daha sonra Şuhut’a gelmiş, burada herhangi bir savaş yaşanmamıştır. Şuhut halkının yaklaşımından dolayı yanlarında getirdikleri haşhaş (afyon) tohumlarını halka hediye etmiştir. Afyon bitkisinin nasıl ekildiğini öğreten Selefkos’un ordusu daha sonra Şuhut’tan ayrılmıştır.
Synnada dönemine ait sikkelerde ve mermer süslemelerde haşhaş kozası motiflerine rastlanmıştır. Paranın bir yüzünde elinde haşhaş kozası, buğday başağı ve keten bitkisi tutan kadın resmi bulunmaktadır.
Asırlarca Şuhut halkının en önemli geçim kaynağı haline gelen afyon bitkisi, kimya endüstrisinin ve özellikle ilaç sanayisinin gelişmesiyle birlikte gözde bir ürün haline geldi. Ancak uyuşturucu madde olarak kullanımı yaygınlaşınca kısıtlamaya ve kontrollü ekime gidildi. 1880’li yullardan itibaren Şuhutlu Hacı Veli Ağa, Ege bölgesinin en büyük afyon tüccarı haline geldi. İzmir üzerinden gemilerle Amerika ve Avrupa’ya afyon sakızı ihraç ederek Şuhut ve Afyonkarahisar ekonomisini geliştirmeyi başardı.
Haşhaş (afyon) bitkisi Cumhuriyet döneminde de Şuhut halkının en önemli geçim kaynağı idi. Amerika’nın baskıları sonucu 1971-1974 yılları arasında Türkiye’de haşhaş ekimi yasaklandı.
1974 yılında Başbakan Bülent Ecevit’in izniyle haşhaş ekimi tekrar başladı. Ancak hem haşhaş ekimi izni hem de Kıbrıs Barış Harekatı nedeniyle Amerika tarafından Türkiye’ye ambargo uygulanmaya başlandı.
HAŞHAŞIN FAYDALARI
Haşhaş tohumlarının faydalarından bazıları şunlardır:
* Haşhaş tohumlarının en önemli yararı kalp hastalığını önlenmesidir. Tohumlar, kalp sağlığı için gerekli bir omega-6 yağ asidi olan linoleik asit içerir.
* Haşhaş tohumları, sindirime yardımcı olabilecek çözünmeyen lif kaynaklarıdır. Ayrıca dışkı hacmini arttırır ve kabızlığın tedavisine yardımcı olur.
* Haşhaş tohumlarında bol miktarda bulunan ‘oleik asit’ ve ‘diyet lifi’ kandaki kötü huylu kolesterol seviyesini düşürerek iyi huylu kolesterolün artmasına yardımcı olur.
* Haşhaş tohumu çayı içmek vücuttaki kortizol seviyelerini azaltır. Bu stres seviyelerindeki azalma sakinleştirici bir etkiye yol açar ve uyumanıza yardımcı olur.
* Bazı çalışmalar haşhaş tohumlarının ağız ülserlerini iyileştirmeye yardımcı olabileceğini düşündürmektedir.
* Beyin, haşhaş tohumlarında zengin olarak bulunan kalsiyum, demir ve bakır mineralleri gibi temel besin maddelerine ihtiyaç duyar. Bu mineraller nörotransmitterlerin düzenlenmesine yardımcı olur ve beyin işlevini geliştirir. Haşhaş tohumu da bilişsel bozukluk riskini azaltabilir.
* Haşhaş tohumlarında bulunan zengin yağ asitleri, kalp ve damar hastalıklarına karşı korur. Kalbi güçlendiren haşhaş felç riskini ve içeriğindeki potasyumun yanı sıra ‘linolyum asitleri’ de kalp krizi geçirme riskini ciddi oranda azaltır.
* Haşhaş tohumu kalsiyum ve bakır bakımından zengindir. Birincisi kemik sağlığını iyileştirirken, ikincisi bağ dokusunun yanı sıra kemikleri de güçlendirir. Tohumların zengin olduğu bir başka mineral, kalsiyum ile birlikte kemik dokusunun bir parçasını oluşturan fosfordur. Ve tohumlardaki manganez, kemiklerinizi ciddi hasarlardan koruyan bir protein olan kolajen üretimine yardımcı olur.
* Haşhaş tohumlarındaki çinko ve antioksidan içeriği, vizyonu iyileştirmeye yardımcı olur ve Maküler Dejenerasyon gibi göz hastalıklarına karşı korur.
* Haşhaş tohumlarındaki zengin bakır ve demir, kırmızı kan hücresi oluşumunu iyileştirir, bu da anemi ve kanla ilgili diğer durumların önlenmesine yardımcı olur.